معماری اسلامی چیست؟

معماری اسلامی علاوه بر زیبایی ظاهری، باطنی عمیق و انسانی دارد و عناصر آن از بدنه و اجزاء گرفته تا فضاهای سرپوشیده داخلی و فضای سرسبز خارجی، حضور انسان را به عنوان اولین موضوع قابل توجه، در نظر گرفته است. در معماری اسلامی، کف با الهام از بستر طبیعت، هموار و مسطح می باشد و سقف، با الهام از آسمان، لایتناهی طراحی می شود.

وجود سردر یا ایوارن ورودی که برای ورود انسان طراحی می شود، اهمیت انسان را در مقابل بنا صدچندان می سازد. مولفه هایی مانند اصول هندسی و هنهای ابداعی برگرفته از اندیشه های معنوی، معماری اسلامی را از دیگر سبک و سیاق ها متفاوت می سازد.

معماری اسلامی نه تنها در اماکن دینی مانند مساجد مورد استفاده قرار می گرفت، در مدارس، قصرها، خانه ها و حمام ها نیز کاربردی بود. مقیاس های ریاضیات و هندسه یکی از ارکان اصلی معماری اسلامی بوده است. یکی از ویژگی های بارز معماری اسلامی، تزئینات بوده است که مسجد النبی یکی از بناهایی است که به وضوح بیانگر این ویژگی می باشد. کلام الهی، اشعار عارفانه، نقوش و بافت های هندسی در رنگ های متنوع و مناسب، از جمله این تزئینات می باشد. در معماری اسلامی از ساختن هر چیز بیهوده و غیرمفید، به شدت پرهیز شده است.

وحدت و تنوع از بارزترین ویژگی های معماری اسلامی می باشند. با وجود تنوع و تفاوتی که در بناهای سبک معماری اسلامی در نقاط مختلف جهان وجود دارد که شاید علت اصلی آن شرایط اقلیمی متفاوت و وجود مصالح متفاوت در دسترس می باشد، اما هویت اسلامی از ویژگی مشترک همه این بناها می باشد.

مصالح ساختمانی استفاده شده در معماری اسلامی ایرانی

کاشی: استفاده از کاشی در بناها به دوره سلجوقی بر می گردد که در دوران تیموری و صفوی، به اوج خود رسید. استفاده از کاشی ها به شیوه های متفاوت و در رنگ های مختلف، به عنوان یکی از عوامل تزئین بنا به حساب می آمد. از کاشی ها در مناره ها، محراب و … استفاده می شد.

سنگ: در معماری اسلامی، از سنگ های سیاه، سنگ آهک و سنگگ مرمر در شالوده، بدنه، کف بنا و در جهت تزئین بنا استفاده می شده است.

گچ: گچ، به علت ارزان قیمت بودن و زود سفت شدن، کاربرد زیادی در معماری داشته و برای آراستن سطوح داخل بناها، نوشتن کتیبه ها، تزئین بناها و … از آن استفاده می شده است.

خشت: خشت یکی از مصالح معمول در دوره اسلامی می باشد که یا تمامی بنا یا بخشی از دیوار را از خشت می ساختند، منتهی به علت مقاوت پایین در برابر باد و باران و برف، بناهای خشتی زیادی از گذشته باقی نمانده است.

شیشه: شیشه های رنگارنگ به رنگ های سرخ، آبی، بنفش و سبز برای تأمین روشنایی و تزئین در و پنجره ها مورد استفاده قرار می گرفته است.

چوب: از چوب برای ساخت در، پنجره، ستون ها، تیر سقف و چهارچوب استفاده می شده که در گیلان و مازندران رواج بیشتری داشته است.

بناهای معماری اسلامی ایران

معماری ایرانی را در دوره اسلامی پیش از دوره معاصر به چهار سبک خراسانی، رازی، آذری و اصفهانی تقسیم می کنند. نمونه بناهای معماری اسلامی ایران در شیوه خراسانی عبارت است از مسجد جامع فهرج، مسجد تاریخانه دامغان، مسجد قدیم عزآباد یزد در نزدیکی رکن‌آباد یزد، توران پشت یزد، اصل مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع یزد، مسجد جامع ابرقو، مسجد جامع نائين، مسجد جامع میبد، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع نیریز. نمونه بناهای معماری اسلامی ایران در شیوه رازی عبارت است از گنبد خواجه نظام‌الملک،‌ گنبد تاج‌الملک،مسجد جامع نائین،‌ مقبره امیر اسماعیل سامانی در بخارا، گنبد قابوس، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع گلپایگان.

شاخصه های آثار معماری اسلامی

گنبدهای بزرگ و مناره ها,حیاط های بزرگ که با سالن نمازخانه ی مرکزی ادغام شدند,کاربرد نقوش هندسی: در این نقوش علاقه مندی به تکرار، تعادل، تقارن و تداوم دیده شده است.ترکیب هندسه با تاثیرات بصری و استفاده از رنگ که تعادل در فضاهای مثبت و منفی ایجاد کرده است,نور,نقوش اسلیمی و آرابسک,کاربرد وسیع خوشنویسی عربی به عنوان عنصر تزئینی,تقارن و آب: در آب و هوای گرم شهرهای اسلامی، آب در حیاط خلوت ها و آبنماها نه تنها در خنک کردن فضا نقش اساسی داشته بلکه تاکیدی بر روی محور بصری در معماری اسلامی است,محراب در داخل مسجد برای نشان دادن مکان معبه,استفاده از رنگ های روشن,تمرکز بر فضای داخلی به جای فضای بیرونی.

تاریخچه معماری اسلامی جهان

میراث معماری اسلامی با تمامی غنا، زیبایی و تنوع شاهدی بر عظمت تمدن اسلامی است. تمدن اسلامی و دستاوردهای معماری، به اوجش بین قرن های هفتم و سیزدهم در برخی از مکان ها رسید از آن جمله اند ترکیه ی مدرن و هندوستان مسلمان که به شکوه خود در دوره ی شکوفایی تمدن اسلام رسیدند. با ظهور بنی امیه، اولین سلسله ی اسلام، در سال ۶۶۱، جهان مسلمان از بخش هایی از آسیای مرکزی تا لیبی مدرن امروزی و تمامی منطقه ای که خاورمیانه است گسترش یافت. از جمله بناهای اسلامی این دوره عبارت است از مسجد دمشق و گنبد بیت المقدس در اورشلیم.

برای دریافت اطلاعات معماری آنلاین مراجعه کنید.